Δημοσιεύεται σε έντυπες και ηλεκτρονικές εφημερίδες από τις 18/ Ιουλίου/ 2012
Συζήτηση
με τον καθηγητή κ. Γιώργο Πιπερόπουλο, με αφορμή το νέο του βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε
σε Ελλάδα, Κύπρο, Ευρώπη και Αμερική από τις εκδόσεις «ΖΥΓΟΣ» της Θεσσαλονίκης
(σελ. 224, τιμή 12 ευρώ).
Κύριε Πιπερόπουλε, να
μιλήσουμε για την σεξουαλική μας «ταυτότητα»;
Η ταυτότητα που
σχετίζεται με το φύλο μας και το ρόλο που θα διαδραματίσουμε στην κοινωνία όπου
θα ζήσουμε, στηρίζεται στην υποκειμενική εκτίμηση που έχουμε για τα σωματικά και
ψυχοκοινωνικά μας χαρακτηριστικά. Ο Αμερικανός σεξολόγος Dr. Havelock Ellis έγραψε
ότι «οι πανίσχυρες διαδικασίες του σεξ είναι συνυφασμένες με την υπαρξιακή
οντότητα κάθε άνδρα και κάθε γυναίκας, καθώς αποτελούν θεμελιακές οργανικές
λειτουργίες, που είναι ίσως συνώνυμες και με την ίδια τη διαδικασία της ζωής…».
Η θέση του Ellis
δεν σημαίνει ότι το σεξ αποτελεί θεμελιακή ανθρώπινη ανάγκη και ότι ο άνθρωπος αδυνατεί
να επιβιώσει δίχως σεξ (στο πέρασμα των αιώνων αυτό το έχουν επιβεβαιώσει και οι
«μοναστικές» επιλογές μυριάδων ανδρών
και γυναικών), ενώ αντίθετα ο άνθρωπος δεν μπορεί να επιβιώσει δίχως νερό, αέρα
ή τροφή.
Το παιδί
μαθαίνει να ξεχωρίζει τα δύο σεξουαλικά φύλα γύρω στα 2 με 3 χρόνια της ζωής
του όπως μαθαίνει ότι ένα λαστιχένιο στρογγυλό αντικείμενο που χοροπηδά όταν το
χτυπάμε στο πάτωμα ή στον τοίχο το λέμε…μπάλα.
Στην κλασική του
έρευνα, ο Αμερικανός συνάδελφος Dr Jerome Kagan από τα πλέον διακεκριμένα μέλη της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας
(στην οποία έχω και εγώ την τιμή να ανήκω ως τακτικό μέλος από την δεκαετία του
1970), ανακάλυψε ότι για τα παιδιά του νηπιαγωγείου «ο τίγρης είναι αρσενικός,
ενώ σε αντιδιαστολή το κουνελάκι είναι θηλυκό».
Στην διαδικασία
ενηλικίωσής μας προστίθενται στην αντίληψη της διαφοράς των δυο φύλων πέρα από
τα σωματικά και άλλα ψυχοκοινωνικά στη φύση τους χαρακτηριστικά. Μαθαίνουμε στο
πέρασμα του χρόνου ότι οι άνδρες είναι «σκληροί», ενώ οι γυναίκες είναι
«ευαίσθητες».
Κύριε
Καθηγητά πώς αποκτούμε την σεξουαλική μας «ταυτότητα»;
Μεγαλώνοντας σε
οικογένειες όπου υπάρχουν δυο γονείς, τα παιδιά αναπτύσσουν μια έντονη
κοινωνική, ψυχολογική και σωματική ταύτιση με το γονιό του ίδιου φύλου. Δίνω
ιδιαίτερο τόνο στις οικογένειες όπου υπάρχουν δύο γονείς διότι όχι μόνο στις
ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη πλέον οι μονογονεϊκές
οικογένειες αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς (σε κάποιες χώρες σχεδόν ένα στα
δύο παιδιά γεννιούνται σε μονογονεϊκή οικογένεια,
(το ποσοστό στην πατρίδα μας είναι περίπου 5%).
Στην πορεία προς
την ενηλικίωση, μέσα στην παρέα και στην κλίκα, τα παιδιά αποκρυσταλλώνουν την
αντίληψη του φύλου με γνώμονα τις θέσεις της ομάδας. Έτσι ένα παιδί υπέρβαρο ή
με πολλές ευαισθησίες ενδέχεται να δημιουργήσει υποκειμενικές αμφιβολίες για τη
σεξουαλική του ταυτότητα, εφόσον ζει σε μια γειτονιά όπου τα αγόρια ξεχωρίζουν
από τα κορίτσια με κυρίαρχο κριτήριο τη σωματική διάπλαση και τις αθλητικές ικανότητες.
Αντίθετα, ένα τέτοιο αγόρι δεν θα αντιμετώπιζε τέτοιο πρόβλημα μεγαλώνοντας με παρέες όπου η αξία
του ατόμου εστιάζεται σε εγκεφαλικούς προβληματισμούς και πνευματικές
ανησυχίες. Ο Dr Freud πίστευε ότι η διαφορά των
κοινωνικών ρόλων ανδρών – γυναικών ήταν πρώτιστα βιολογική υπόθεση
συγκεκριμένης ανατομικής κατασκευής. Ενώ ο ανθρωπολόγος Dr Lionel
Tiger διατείνεται ότι μεταξύ των
ανδρών υπάρχει μια «άγραφη συμφωνία» σκοπιμότητας, επειδή πιστεύουν ότι σε
σημαντικές κοινωνικές, πολιτισμικές, στρατιωτικές ή οικονομικές λειτουργίες η
συνύπαρξη ανδρών γυναικών σε ίση βάση θα ήταν … καταστροφική!
Πολλές κοινωνίες
διαφοροποιούν τους ρόλους του άνδρα και της γυναίκας με βάση βιολογικά
χαρακτηριστικά, τα οποία, όμως δεν επιβεβαιώνονται μετά από προσεκτική ανάλυση
και αξιολόγηση! Στην Ευρώπη, όπως και στην Ελλάδα, ο θηλυκός ρόλος έχει
περισσότερα στοιχεία συναισθηματικής ευαισθησίας από τον ανδρικό ρόλο. Στην
Περσία, όμως, οι άνδρες πρέπει να δείχνουν τα συναισθήματά τους, γιατί αν δεν
το κάνουν, μπορεί να υποθέσει κανείς «ότι υστερούν σε ένα σημαντικό δεδομένο
βιολογικό τομέα». Εκεί, δηλαδή, οι άνδρες είναι τα ευαίσθητα άτομα που δεν
χρειάζεται να είναι πρακτικοί και λογικοί, καθώς οι γυναίκες θεωρούνται πρακτικές
και ως άτομα που διακρίνονται για την … ψυχρή λογική τους.
Κύριε Πιπερόπουλε,
υπάρχει διαφοροποίηση ταυτότητας ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες;
Η ανθρωπολόγος Dr Margaret
Mead τον περασμένο αιώνα μας πληροφόρησε
ότι στη Νέα Γουινέα υπήρχε ταύτιση σε βασικά στοιχεία των ρόλων του άνδρα και
της γυναίκας, ενώ ανάμεσα σε ορισμένες φυλές της Αφρικής και Ινδιάνων της
Αμερικής, οι γυναίκες θεωρούνται σεξουαλικά πιο ικανές από τους άνδρες και
γίνονται περισσότερο επιθετικές, παίρνοντας πολλές σεξουαλικές πρωτοβουλίες.
Στον τομέα της σεξουαλικής επιθετικότητας, στην πατρίδα μας και άλλες δυτικές
κοινωνίες την πρωτοβουλία, μέχρι και πριν μερικά χρόνια, κατά κανόνα έπαιρνε ο
άνδρας. Στην τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα, όμως, και με
ιδιαίτερη έμφαση στον 21ο αιώνα αυτή η δεδομένη πραγματικότητα έχει
αλλάξει σημαντικά καθώς τώρα κορίτσια και γυναίκες παρουσιάζονται περισσότερο
επιθετικές ενώ αγόρια και άνδρες μοιάζει
να έχουν χάσει τον αρχέγονο χαρακτήρα του…κυνηγού!
Στην εποχή μας έχουν γίνει πιο «επιθετικές»
οι γυναίκες;
Ακόμη και σε
θέματα μυϊκής αντοχής και δύναμης, ενώ στη Δύση πιστεύουμε ότι ο άνδρας
υπερέχει, σε πολλές φυλές της Αφρικής οι γυναίκες αποτελούν τον κύριο κορμό της
εργατικής – παραγωγικής τάξης, ακριβώς επειδή οι άνδρες θεωρούνται αδύναμα
όντα.
Σίγουρα κάθε
ρόλος έχει το δικό του κόστος. Οι άνδρες παραπονιόμαστε ότι ξοδεύουμε άσκοπα
χρόνια στη στρατιωτική θητεία και αργούμε να εισπράξουμε τη σύνταξή μας, ενώ οι
γυναίκες με τη σειρά τους κατηγορούν την κοινωνία ότι τις καθηλώνει στο σπίτι, μακριά από την καριέρα και
επαγγελματικές ικανοποιήσεις μέσα στο ρόλο της μητρότητας. Η κλασική φροϋδική
θέση που ήθελε τη γυναίκα να διακατέχεται από «φαλλικό φθόνο», δεν φαίνεται να
ισχύει και τόσο στις μέρες μας. Αν υπάρχει φθόνος στις γυναίκες, αυτός
εστιάζεται περισσότερο στην κοινωνική ισχύ και την κοινωνική αναγνώριση (το «prestige») που διαθέτουν οι άνδρες κα
λιγότερο στην κατοχή του ανδρικού φαλλού…
Υπάρχουν σήμερα
άνδρες που βλέπουν με καλό μάτι τις προσπάθειες εξίσωσης των ρόλων των δύο φύλων,
αλλά ταυτόχρονα συνυπάρχουν οι ομάδες υπεράσπισης του ανδρικού ρόλου που
αντιμάχονται με φανατισμό τέτοιες ιδέες, όπως με φανατισμό τις υπερασπίζονται
οι φεμινιστικές ομάδες.
Σίγουρα στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα έχει
βελτιωθεί σημαντικά η θέση της σύγχρονης
γυναίκας σε σύγκριση με εκείνη μαμάδων και γιαγιάδων, αλλά η ισότητα ανάμεσα
στα δύο φύλα είναι ένας μακρινός απόηχος μιας επιθυμίας που δεν φαίνεται να
πραγματώθηκε στην πληρότητά της ακόμη
και στις χαρακτηριζόμενες πολύ «προηγμένες» κοινωνίες της Δύσης...